...bo grotołaz to nie jaskiniowiec

PROGRAM VII Ogólnopolskiego Forum Speleo

UWAGA! Program ma charakter wstępny. Zastrzegamy, że mogą wystąpić w nim zmiany. Czekamy jeszcze na potwierdzenia od prelegentów/prowadzących zajęcia, na streszczenia poszczególnych bloków oraz na kolejne zgłoszenia prelekcji od uczestników. Prosimy również o zapoznanie się z poniższymi opisami programowymi planowanych zajęć i prelekcji. Niektóre z nich wymagają zabrania dodatkowego sprzętu!

FORUM EKSPLORACYJNE

Podziemne tajemnice Nowej Zelandii – relacja z polskiej wyprawy speleologicznej – prowadzący: Piotr Pilecki

Prelekcja będzie relacją uczestników z polskiej wyprawy eksploracyjnej do jaskiń Nowej Zelandii, zorganizowanej przez Speleoklub Bobry Żagań w lutym tego roku. Celem wyprawy jest badanie jaskiń w Parku Narodowym Kahurangi, położonym w północno-zachodniej części Wyspy Południowej. W tej malowniczej lokalizacji znajdują się liczne systemy jaskiniowe, w tym w masywach Mt. Owen, Mt. Arthur oraz Takaka Hill, które charakteryzują się sporymi rozmiarami.
Wyprawa ma również na celu eksplorację nieznanych, dziewiczych rejonów jaskiniowych wskazanych przez Nowozelandczyków.
Szczegóły i efekty tego unikalnego przedsięwzięcia poznamy już wkrótce.

 

W tajnej służbie Jej Królewskiej Mości – speleologia brytyjska – prowadzący: Paweł Krawczyk

Specyfika działalności jaskiniowej Wielkiej Brytanii. Jakie mamy rejony jaskiniowe, jak wygląda szkolenie jaskiniowe, jakie są atrakcje brytyjskiej eksploracji, jak działają kluby, no i wreszcie, jakie tu mamy jaskinie.

 

Jaskinie irackiego Kurdystanu z Doliny Nahla, czyli o eksploracji w poszukiwaniu działalności ludzi z przeszłości – prowadzący: Marek Pankiewicz

Kurdystan to  niestabilny politycznie region, wyniszczony przez ambicje polityków i interesy mocarstw. Kryje bogatą historię, łączy rozmaite wpływy kulturowe i różnorodność krajobrazową z niesamowitym potencjałem badawczym.
Szczególnie nikłym zainteresowaniem miejscowych badaczy cieszą się w tym regionie jaskinie. Działania eksploracyjne prowadzone są zatem głównie przez obcokrajowców. Są jednak utrudnione przez ukrywających się w jaskiniach partyzantów oraz przez współczesne wykorzystywanie tych obiektów do różnych celów przez miejscową ludność. Dodatkowym zagrożeniem w regionie są występujące trzęsienia ziemi. Przemieszczanie  spowalniają natomiast liczne kontrole wojska na checkpointach. Mimo tych przeciwności w 2024 roku przeprowadzono eksplorację jaskiń w Dolinie Nahla pod kątem rozpoznania kryjącego się w nich potencjału archeologicznego.
Zapraszam na prelekcję, w trakcie której omówię specyfikę działania w rejonie, przybliżę dotychczasowe kampanie eksploracyjne i przedstawię wyniki zeszłorocznej eksploracji.

 

Eksploracja Sintzi Spring – najgłębszej podwodnej jaskini Grecji – prowadzący: Bartłomiej Pitala

Podwodne jaskinie Grecji to wciąż słabo poznane “białe plamy” czekające na swoich odkrywców. Najgłębszą z nich, Sintzi Spring, charakteryzuje krystalicznie czysta woda oraz ciekawa morfologia. W 2024 roku stała się ona celem eksploracyjnej wyprawy grupy polskich nurków jaskiniowych. Uczestnikom wyprawy udało się odkryć nowe korytarze oraz przegłębić jaskinię do ponad 240 metrów pod wodą, stawiając ją w ścisłej czołówce najgłębszych jaskiń Europy.

 

O eksploracji Kaninu kilka słów… – prowadzący: Paweł Ramatowski

Masyw Kanin położony jest na pograniczu Włoch i północno-zachodniej części Słowenii, nieopodal miejscowości Bovec. Jego potencjał głębokościowy szacowany jest na ponad 1900 m i od lat sześćdziesiątych ubiegłego stulecia rozpala wyobraźnię eksploratorów. Powierzchnia masywu to 58 km2 wapieni triasowych serii Dachstein o miąższości dochodzącej 1000 m, w głównej mierze odwadnianej na stronę słoweńskiej doliny Soci. Obecnie jest tam znanych 10 jaskiń przekraczających 1000 m głębokości. Ogromny postęp eksploracyjny w ostatnich 20 latach to wynik intensywnej działalności Słoweńskich grotołazów. Swoją cegiełkę w historii eksploracji masywu dołożyli również grotołazi z Sekcji Taternictwa Jaskiniowego Klubu Wysokogórskiego Kraków.

STJ KW Kraków od 1999 roku prowadzi regularną, zorganizowaną działalność eksploracyjną w masywie Kanin. Pierwszy okres działalności skutkował odkryciem i pogłębieniem jaskini BC4, która w 2005 roku została przyłączona do jaskini Mala Boka, tworząc drugi pod względem głębokości trawers jaskiniowy świata (1319 m). Do kolejnych sukcesów można zaliczyć także eksplorację jaskini BC 10 (863 m głębokości) oraz najnowsze osiągnięcia w jaskini Studnia Pod Nową Bazą (935 m głębokości) – oba obiekty mają realną szansę stać się kolejnymi otworami systemu BC4-Mala Boka. Dzięki polskiej eksploracji w tym systemie udało się w nim zwiększyć całkowitą długość korytarzy z 8 do ponad 13 km, co znacząco zwiększa wiedzę o masywie.

Dlaczego obecne główne wywierzysko masywu położone jest wyżej niż dolny otwór Malej Boki?
Czemu połączenie Malej i Velikiej Boki będzie przełomem w eksploracji masywu ? Na te – i nie tylko na te – pytania  postaramy się znaleźć odpowiedź podczas prezentacji kierownika zespołu eksploracyjnego w Kaninie -Pawła Ramatowskiego

 

Jaskinie Wyspy Wielkanocnej – polska eksploracja – prowadzący: Andrzej Ciszewski, Michał Ciszewski 

Wyspa Wielkanocna, położona 3600 km na zachód od Chile kontynentalnego, skrywa wiele tajemnic. Oprócz znanych na całym świecie posągów Moai są to setki jaskiń lawowych. Tylko część z nich jest udostępniona do ruchu turystycznego. W latach 2001-2008 realizowaliśmy projekt eksploracji i inwentaryzacji jaskiń wyspy. W efekcie dwóch wypraw i kilku mniejszych wyjazdów powstał kompleksowy inwentarz jaskiń wydany w języku angielskim i hiszpańskim, zawierający również opisy archeologiczne odkryć. W trakcie działalności zostało zinwentaryzowanych 320 jaskiń.

 

 

HISTORIA

Historia poznania Jaskini Lodowej w Ciemniaku – prowadzący: Jan Barabach

O znanej przez górali Grocie Lodowej usłyszano poza Podhalem pod koniec XIX wieku dzięki Godfrydowi Ossowskiemu, Maciejowi Sieczce i Janowi Gwalbertowi Pawlikowskiemu. Mimo ogromnego zainteresowania środowiska, jaskinia „zaginęła” na ponad trzydzieści lat, aż do 1922 roku, kiedy dotarli do niej bracia Zwolińscy. Od tego momentu rozpoczęło się stulecie intensywnych badań i eksploracji jaskini, która jeszcze w latach 20. XX wieku miała stać się skromniejszą, lecz naszą Dobszyńską Jaskinią Lodową, z kratą, biletami i rzeszą turystów. Lód przyciągający taterników i naukowców zanika w dramatycznym tempie, a wraz z nim zapis zmian klimatu, tatrzańskiej przyrody, ale i działalności człowieka, w tym rozwoju… broni jądrowej na świecie. O tych i innych historiach będzie ta prezentacja.

 

Jaskinia Kasprowa Niżnia. Od Gniazda Złotej Kaczki do Syfonu Kociego – prowadzący: Rafał Kardaś i Krzysztof Recielski

Więcej niż 100 lat temu  pisał o niej Mariusz Zaruski: “Grota ta jest jedną z najciekawszych w Tatrach, jakkolwiek zwiedzanie jej, oprócz technicznych trudności, złączone jest z pewnego rodzaju poświęceniem, gdyż cała ona oblepiona jest grubą i śliską warstwą namułu, co przejście komór, a przynajmniej wyjście z nich w postaci szykownej, czyni iluzją.”
Nasze współczesne odczucia są z pewnością mniej ekstremalne. Większość z nas odwiedza ją już na kursie i zapamiętuje jako interesujące przeżycie.
Trzeba pamiętać, że Kasprowa jest jedną z najdawniej poznanych tatrzańskich jaskiń, a wśród pierwszych eksploratorów było szereg interesujących postaci.
Choć obecnie pozostaje trochę na marginesie tatrzańskiej sportowo-odkrywczej działalności, to w końcu nie tak dawno miały tu miejsce jedne z najważniejszych nurkowań jaskiniowych, doprowadzających do odkrycia najdłuższego ciągu syfonów w Polsce.
Historię poznawania tej jaskini chcemy pokrótce przybliżyć.

NAUKA W JASKINIACH

Co dzieje się w jaskiniach, gdy góry rosną: o śladach trzęsień Ziemi w jaskiniach – prowadzący: Jacek Szczygieł

Jaskinie są doskonałym źródłem informacji archeologicznych, paleontologicznych czy klimatycznych, ale i same w sobie są świadectwem ewoluującego krajobrazu. Możemy się więc spodziewać, że znajdziemy w nich ślady ewolucji masywów krasowych. Na wykładzie opowiem o tym, czy trzęsienie Ziemi może złamać nacieki i czy może zdarzyć się tak, że strop zawali się nam na głowę – a może zamkną się ściany? I w końcu: co deformacje znalezione w jaskiniach mówią nam o procesach tektonicznych z przeszłości.

 

Jaskinia Graniczna – bogaty zespół fauny plejstoceńskiej z pionowej jaskini (Wyżyna Krakowsko-Częstochowska) – prowadzący: Andrea Pereswiet-Soltan (1,2), Sylwia Pospuła (2)
 1* ISEZ PAN – Instytut Systematyki i Ewolucji Zwierząt Polskiej Akademii Nauk
 2* Club Speleologico Proteo APS Vicenza

Jaskinie pionowe pełnią w przyrodzie rolę ekologicznych pułapek i/lub dużych “śmietnisk”, w których deponowane są martwe zwierzęta lub ich szczątki znajdujące się w okolicy otworu. W związku z tym zespoły fauny odkrywane w jaskiniach pionowych zazwyczaj są bardziej zróżnicowane niż te odnajdywane w jaskiniach poziomych, gdzie dominują głównie szczątki zwierząt, które wykorzystywały jaskinię jako schronienie (np. niedźwiedzie jaskiniowe), lub będących ofiarami drapieżników oraz człowieka. Dodatkowo, w przypadku tanatocenoz odkrywanych w jaskiniach pionowych rzadziej obserwujemy zakłócenia powstałe w wyniku działalności człowieka lub zwierząt aniżeli ma to miejsce w jaskiniach poziomych. Znaleziska szczątków kopalnych dużych ssaków w jaskiniach pionowych w południowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej są bardzo rzadkie. Niedaleko miejscowości Racławice (gm. Krzeszowice), została odkryta pionowa jaskinia nazwana Jaskinią z Kominkiem lub Jaskinią Graniczną. Dzięki współpracy ze speleologami Zakład Zoologii Kręgowców z Instytutu Systematyki i Ewolucji Zwierząt Polskiej Akademii Nauk rozpoczął badania wykopaliskowe w celu odkrycia paleofauny zachowanej w osadach tej interesującej jaskini. Mimo częściowego zniszczenia profilu przez prace eksploracyjne speleologów, udało się uzyskać wstępne, interesujące wyniki. Prace naukowe będą kontynuowane w najbliższych latach, a nasze badania pozostają otwarte na współpracę ze speleologami oraz badaczami dziedzin naukowych, których celem jest badanie obiektów jaskiniowych oraz ich wypełnisk.

SPRZĘT I TECHNIKI

Techniki awaryjne w taternictwie jaskiniowym – prowadzący: Robert Matuszczak, Marcin Pruc

Czasem zdarzy nam się, że przyrząd po prostu nam spadnie lub jakiegoś sprzętu zapomnimy. Co robić w takiej sytuacji? Podczas naszych warsztatów będziemy chcieli zaprezentować Wam, czym zastąpić brakujące elementy sprzętu. Omówimy, jak przy użyciu „technik awaryjnych” poruszać się po linach. Zaprezentujemy różnego rodzaju dodatkowe elementy wyposażenia, które noszone ze sobą, usprawnią nasze poruszanie w sytuacjach awaryjnych.

KARTOWANIE I DOKUMENTOWANIE JASKIŃ

MANDEYE MR – mobilny system skanowania 3D do jaskiń – prowadzący: Janusz Będkowski, Tomasz Pawłowski

W ramach referatu przedstawimy mobilny system skanowania 3D MANDEYE MR (Mission Recorder). System może być zamontowany na ramieniu do szelek lub skonfigurowany do skanowania stacjonarnego. Przedstawimy proces pozyskiwania, przetwarzania oraz publikowania danych w postaci chmury punktów 3D. Omówimy projekt i oprogramowanie na licencji Open Source realizujące zadanie SLAM (Simultaneous Localization and Mapping). Zademonstrujemy przykład działającego urządzenia oraz poszczególne kroki przetwarzania danych,  następnie zaprezentujemy przykładowe realizacje mobilnego skanowania jaskiń.

 

Jaskiniowy Kataster Tatr Zachodnich v0.24 PLUS – prowadzący: Marek Jędrzejczak

W roku 2010 zrodził się pomysł na Jaskiniowy Kataster Tatr Zachodnich, który de facto stał się projektem w popularnym Wallsie i obecnie zawiera ciągi pomiarowe z 48 tatrzańskich jaskiń oraz reprezentację rzeźby terenu w postaci warstwic. Eksport do przeglądarki Walls3D umożliwia pogląd na te dane w przestrzeni 3D.

Dane z tego projektu zostały zaimportowane do nowego, webowego środowiska 3D, które dodatkowo uzupełniono informacjami z innych źródeł. Dodano różne reprezentacje terenu, bazę danych otworów jaskiń zaimportowanych z zasobów jaskiniepolski.pgi.gov.pl z odnośnikami do podstron dotyczących konkretnych jaskiń, szlaki turystyczne, etykiety ważniejszych obiektów topograficznych, itp.

Środowisko jest gotowe na przyjmowanie danych w postaci chmur punktów generowanych przez różne systemy skanowania laserowego 3D czy też fotogrametrii. Wykorzystany silnik oferuje nie tylko możliwość oglądania danych w przestrzeni 3D, ale również posiada dodatkowe funkcjonalności, które pokrótce zostaną omówione.

Celem tego projektu nie jest zastąpienie Jaskiniowego Katastru Tatr Zachodnich, który nadal należy traktować jako źródłowe repozytorium danych, ale wizualizacja gromadzonych tam danych w połączeniu z informacjami z innych źródeł.

Prezentacja może być przyczynkiem do kuluarowych dyskusji na temat rozwoju Jaskiniowego Katastru Tatr Zachodnich, zwłaszcza w kontekście rozwoju technik pozyskiwania, przetwarzania i udostępniania danych o jaskiniach.

RATOWNICTWO

Bezpieczna eksploracja: jak przygotować się i reagować na problemy medyczne w górach i jaskiniach:

W prelekcji będą dwa bloki tematyczne:

 — > Na dojściu do jaskini:

Medycyna na wysokości – działania medyczne i ratownicze w górach wysokich – możliwości i ograniczenia prowadzący: Marcin Błeński

Będę opowiadał o możliwościach, jakie daje wysunięte ambulatorium i zespół medyczny. Na przykładzie konkretnych zdarzeń przeprowadzę przez działania ratownicze, proces decyzyjny i diagnostyczny oraz ewakuację. Przedstawię ograniczenia, które wynikają ze środowiska, w którym się znajdujemy oraz pogody, terenu i wysokości.
Dodatkowo opowiem o ubezpieczeniach, współpracy konsularnej i repatriacjach medycznych.
Część z tych tematów oprę o doświadczenia wyniesione z projektu Bezpieczny Kazbek.

 — > W jaskini:

Przygotowanie i reagowanie w sytuacjach kryzysowych w jaskiniach prowadzący: Marcin Feldmann

Prezentacja dotyczyć będzie przygotowania do wyjść jaskiniowych w kontekście zagrożeń medycznych, takich jak zatrucia, biegunki, odwodnienie czy gorączka. Omówię, jakie leki zabrać, jak przygotować się w zależności od regionu oraz jak podejmować decyzje w sytuacjach kryzysowych. Omówię także aspekty logistyczne, które są niezbędne, by skutecznie reagować na nagłe sytuacje kryzysowe i zapewnić bezpieczeństwo członkom wyprawy.

PODZIEMIA SZTUCZNE

Ratownictwo górnicze w wyrobiskach podziemnych kopalń węgla – przykłady akcji ratowniczych – prowadzący: Jan Syty

Prezentacja systemów wyrobisk podziemnych współczesnych kopalń węgla kamiennego. Skrótowe omówienie zagrożeń naturalnych i technicznych występujących podczas wydobywania węgla. Przykładowe działania ratownicze po wystąpieniu: tąpnięcia, wybuchu metanu i pożaru, awarii energo-maszynowej w szybach kopalnianych. Zastosowanie technik alpinistycznych w ratownictwie górniczym.

 

Gdy Ty widzisz słońce, ja widzę ciemność. Kopalnia srebra – odkrycia i tajemnice – prowadzący: Michał Maksalon

Kopalnia srebra w Tarnowskich Górach znana jest z trasy turystycznej w kopalni oraz ze spływu łodziami w Sztolni Czarnego Pstrąga. Te dwa obiekty to tylko malutkie fragmenty kopalni Królewskiej Fryderyk, która swą działalność zakończyła w 1912 roku. Od tego czasu wyrobiska są dostępne dla eksploratorów i pasjonatów podziemi. Przez wiele lat korytarzami tego kilkusetkilometrowego obiektu przeszły rzesze ludzi. Czy można się tam spodziewać jeszcze jakichś odkryć? Jakichś znalezisk? Michał Maksalon bada te podziemia od prawie 30 lat i opowie o odkryciach i eksponatach znalezionych w Tarnogórskich Podziemiach.

 

Hawiarskimi drogami Tatr – prowadzący: Magdalena Sitarz

Kim byli hawiarze? Dlaczego i kiedy znaleźli się w Tatrach? Aby odpowiedzieć na te pytania przeniesiemy się kilkaset lat wstecz, kiedy to po tatrzańskich dolinach niósł się stukot górniczego młota, a część znanych obecnie szlaków turystycznych służyła hawiarzom do zwożenia urobku z wysoko nieraz położonych kopalń.Na przestrzeni wieków w Tatrach wydobywano różnego rodzaju surowce. Jako pierwsze, od XV do XVIII w. eksploatowano kruszce miedzi i srebra. Również w XVIII w. rozpoczęto pozyskiwanie rud żelaza, które kontynuowano prawie do końca XIX w. Prace eksploatacyjne w XX w. przybrały formę jedynie dwóch krótkich epizodów, podczas których wydobywano surowce skalne oraz rudy uranu. Z korzyścią dla przyrody, przemysłowe czasy w Tatrach na dobre zakończyło utworzenie w 1954 r. Tatrzańskiego Parku Narodowego.

 

Podziemia węglowe w Zabrzu – eksploracja, rewitalizacja i udostępnienie. Case study. – prowadzący: Bartłomiej Szewczyk

Prezentacja będzie dotyczyła historycznego znaczenia dla rozwoju przemysłu na Śląsku obiektów dziedzictwa górniczego funkcjonujących w ramach Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu – Kopalni Guido oraz Sztolni Królowa Luiza. Zostanie też omówiony proces rewitalizacji tych obiektów w specyficznych warunkach zakładu górniczego oraz ich bieżące funkcjonowanie w ramach Muzeum (ruch turystyczny, wydarzenia kulturalne, eventy). Postaram się także zaprezentować elementy eksploracji pustek poeksploatacyjnych w otoczeniu zrewitalizowanych wyrobisk – pozostałości po wydobyciu węgla z początku XIX w.

VARIA

Postęp prac przy udostępnianiu nowych partii Jaskini Niedźwiedziej – prowadzący: Szymon Kostka

Kilka słów o tym, jak przy pomocy średniowiecznych technik górniczych wydrążyć sztolnię. Wgryziemy się też trochę w precyzję i niuanse techniki namierzania radiowego

 

Sprawy Komisji Taternictwa Jaskiniowego PZA – prowadzący: Agnieszka Szrek-Burczyk

Spotkanie, w czasie którego KTJ przedstawi sprawozdanie ze swojej działalności w ostatnim półroczu. Będzie to również okazja do wymiany myśli i podzielenia się problemami nurtującymi środowisko grotołazów oraz wytyczenia planów na przyszłość. Jedną z konkretnych kwestii, którymi musimy się zająć tym razem, są etyka i dobre taternickie zwyczaje od lat przyjęte i stosowane w naszym środowisku.

 

Zagrożenie lawinowe na drogach dojściowych do wybranych jaskiń w Tatrach – prowadzący: Andrzej Ciszewski, Michał Ciszewski

Ryzyko związane z zimowymi akcjami w wyżej położonych jaskiniach tatrzańskich często jest niedoceniane. Czasem pozornie łatwe dojścia w terenie, który nie powinien stanowić zagrożenia, nawet niewiele powyżej granicy lasu mogą zaskoczyć. W prezentacji zostaną zestawione miejsca, gdzie można spodziewać się zejścia lawin i przykłady historyczne akcji, podczas których wystąpiły incydenty lub wypadki lawinowe. 

 

KONKURSY

Więcej informacji znajdziesz TUTAJ

ROZRYWKA

PIĄTEK:

Już wkrótce pojawi się opis:).

SOBOTA:

Miejsce naszej imprezy – miasteczko Twinpigs – samo podpowiada temat sobotniej imprezy… Kowboje Podziemi! 🏜️🦇
W poprzednich edycjach pokazaliście, że wasza wyobraźnia nie zna granic, więc połączcie świat westernu z jaskiniami i stwórzcie niezapomniane przebrania!

A jeśli jeszcze się wahacie, czy warto… to zdradzimy, że w konkursie na najlepsze przebranie ponownie czekają na was fantastyczne nagrody od K2Action!

PROGRAM DLA DZIECI

Informacje już wkrótce.

WYCIECZKI

Wszystkie informacje znajdziesz TUTAJ.